´Ze hebben geen vader´

Habitat is een internationale organisatie die huizen helpt bouwen voor de poorest of the poor. Habitat Honduras heeft sinds kort contacten in de Mosquitia, en is bezig een pilot voor te bereiden in Puerto Lempira, en op de een of andere manier ben ik in het lokale selectiecommité beland, onder de voorwaarde dat ik wel wil meehelpen, maar niet mee beslissen, want het is nogal een verantwoordelijkheid om 15 families te selecteren die in aanmerking komen voor een gratis huis…

Dacht ik Puerto Lempira aardig te kennen, de confrontatie met onze kandidaten vind ik toch aangrijpend en ergens bizar. We bezoeken de mensen thuis en brengen een aantal gegevens in kaart over de woonsituatie, of ze grond bezitten, hoe groot de familie is en in wat voor huis ze wonen.

Ons eerste bezoekje is aan doña Yolanda, een alleenstaande moeder van 9 kinderen, in de leeftijd van 10 tot 22. ´En gisteren is mijn kleindochter geboren´, vertelt ze opgetogen. Met z´n allen wonen ze in een huisje ter grootte van een fikse woonkamer, waarbinnen een soort gordijn de keuken scheidt van het slaapvertrek van allen. Als ik vraag of de vader van haar kinderen haar ook helpt, vertelt ze dat ze getrouwd is, maar haar man al jaren geleden verdwenen is naar de stad, waar hij een andere vrouw heeft. Yolanda wil scheiden, maar dat kan niet, want hij heeft geen geld om terug te komen naar de Mosquitia om dat te regelen. Lastig detail is dat het stuk grond, wat zij in vele kleine afbetalingen heeft kunnen kopen, op zijn naam staat. Een van de comitéleden werkt bij de lokale rechtbank, en we vragen of het juridisch mogelijk is het terrein op haar naam te zetten. Dat moet wel kunnen, zeker omdat Yolanda alle bonnen van de afbetalingen op haar naam goed heeft bewaard.

Doña Hermelinda woont met man en zes kinderen, twee schoonzoons en drie kleinkinderen in een al niet veel groter huis. Niemand heeft een echte baan, maar alle volwassenen proberen hun steentje bij te dragen met kleine klusjes als vrachtsjouwer, schoonmaakster of wasvrouw.

Terwijl we nog bij Hermelinda zijn, komt Doña Marta langs. ´Er gaat geen weg naar mijn huis. En er ligt veel modder nu´. Haar blote voeten onder de spetters spreken dat niet tegen. Haar verhaal is triest, maar ze vertelt het monter: ´De regering helpt niet, en de autoriteiten ook niet. Sinds mijn dochter overleden is, zorg ik voor haar kinderen. Één is er overleden, en nu zijn er nog drie waar ik voor zorg. Wijzend naar haar borst vervolgt ze: ´de jongste had ze nog aan de borst, toen ze stierf´ (later hoor ik dat ze stierf aan de gevolgen van AIDS). En nu ben ik alleen, en ik werk hard om voor mijn kleinkinderen te zorgen. Ik was kleren, en soms maak ik vis schoon om te verkopen.´ Ik vraag of de vader van haar kleinkinderen haar helpt, en even monter als eerst antwoordt ze: ´Ze hebben geen vader´. Op mijn vragende blik licht ze toe: ´Mira, kijk, mannen komen alleen maar om je zwanger te maken, meer niet. Dan verdwijnen ze weer. Ik heb geen idée waar die vaders zijn.´ Ik laat het maar na naar de vader van haar dochter te vragen. Een collega-comité-lid vraagt of ze grond bezit, en Marta zegt overtuigend dat de grond waar haar huis op staat, van haar is. Of ze daar papieren heeft. Nee, dat niet, maar ze woont er al 20 jaar en dus is de grond van haar. Nu alleen nog het bewijsmateriaal in orde maken en Habitat kan aan de slag.