Vlak Voor Vertrek

Het grootste deel van mijn tas is al gepakt, morgen hoop ik naar Tegucigalpa te vliegen, en vandaar a.s. maandag naar Nederland. Uiteraard zijn de laatste dagen nog vol en druk, en afscheid is nooit leuk :( zeker na zo´n lange tijd, waarin je toch wel wat opbouwt in je omgeving. Maar ik zie ook uit naar Nederland, en heb er zin in om ´iedereen´ weer te zien en het weer eens koud te hebben... ´t Is nog onduidelijk hoe het allemaal verder gaat, ik ben in elk geval tot en met januari in Nederland, en ga dan sowieso terug naar Honduras, maar weet nog niet precies voor hoe lang. Wordt vervolgd...

Nog een veldtrip

De afgelopen weken heb ik me vooral beziggehouden met de eerste verwerking van gegevens, en het presenteren van de eerste resultaten aan de betrokkenen. We zijn opnieuw op reis gegaan; hebben een deel van de dorpen opnieuw bezocht en geprobeerd, in een participatief proces, aanbevelingen te formuleren, op basis van de verzamelde informatie. ´t Was een enigszins hectische reis, maar absoluut de moeite waard.

het nieuwe vliegtuigje van Honduras Air, wat ons dit keer ophaalde vanuit Brus Laguna

De vice-burgemeester van Villeda Morales doet zijn zegje

Deelnemers in Puerto Lempira

In Puerto Lempira een presentatie met beamer

Het onderzoeksteam

Bijeenkomsten en gevolgen van Paloma

participatie in Plaplaya

bijeenkomst in Batalla

Aangetaste kerk, gevolg van de storm Paloma

de kerk van dichterbij

aangespoelde koe, deel van het vee verloren gegaan met Paloma

Plaplaya

zo werd de yucca voorheen geraspt, voor de komst van de electrische rasp (zie vorige bericht)

de Garífuna vrouwengroep van Plaplaya

Casavebrood met jam

Interview aan huis

Een aantal dorpen van La Mosquitia wordt bewoond door de zwarte Garífuna, een cultuur die nogal verschilt van de Miskitos. Miskitos eten bijvoorbeeld geen casave, zijn over het algemeen iets minder georganiseerd en meer timide. De Garífunas hebben ook hun eigen inheemse organisaties die hun rechten verdedigen, spreken hun eigen taal (garífuna) maar daarnaast beheersen ze het Spaans erg goed, beter dan de gemiddelde miskito en zijn ze extroverter in contacten.

Garífunas

Garífunavrouw in Batalla, met zeef voor casave-meel. Casave is een soort plat brood, gemaakt van yucca (een aardappel-achtige wortel). De yucca wordt eerst geraspt, vervolgens gezeefd, en dan gebakken. Casave is maandenlang houdbaar, en wordt in allerlei combinaties gegeten: met kaas, jam, boter of gewoon bij de rijst en vlees. Ideaal in tijden van overstromingen.

huisje gebouwd van lianenconstructie

lianenconstructie van dichterbij

Rasp om yucca te raspen en casave te maken. In verschillende dorpen zijn vrouwengroepen georganiseerd, die via een project gezamenlijk een motor hebben kunnen kopen, om het raspen electronisch te kunnen doen.

Barra Patuca

water in de straten

collega´s Merly en José

ondergelopen ´finca´s´ aan de rivier Patuca: de mensen verblijven hier wanneer ze rijst verbouwen aan de rivieroever

mieren overlevend in het water

in de boot onderweg hebben we een hert gered van de verdrinkingsdood. Met een boot vol opgewonden miskitos kon ik het helaas niet van de slacht redden... het avondmaal van een deel van mijn team (sorry Bambi)

Brus Laguna

naast de gedroogde vis

het ´Centro de Salud´...

spelen

woonhuis

kippen hoog en droog

Rust lijkt weergekeerd

We zitten nog steeds midden in het ´orkaanseizoen´, dus je weet maar nooit...

Er is veel gebeurd in Honduras in de afgelopen paar weken, ik begrijp dat het in Nederland maar beperkt in het nieuws is geweest, maar hier is op nationaal en lokaal niveau de noodtoestand uitgeroepen, door zware en langdurige regenval. Het hele land is geteisterd door overstromingen, vrijwel alle rijstoogst, yucca (onderdeel van het basismenu in de moskitia) en andere cultiven zijn verloren gegaan. Gisteren leek er een orkaan aan land te gaan in de Moskitia, maar gelukkig wijzigde die van koers. Er was angst voor extreme regenval op de al meer dan verzadigde bodem, maar sinds gisteren heeft het niet meer geregend.

En dat is bijzonder, want de afgelopen 3 weken heeft het vrijwel constant geregend. Van die 3 weken waren we 2 weken onderweg met veldwerk, interviews over inheemse gewoonten bij o.a. overstromingen. Een betere planning kan niet ;) Live konden we zien wat een overstroming inhoudt in de dorpen, hoe de mensen zich organiseren (of niet) en wat voor impact het heeft op transport en aanvoer van levensmiddelen.

Interessant, maar zeker ook zorgwekkend. In een gebied wat toch al geïsoleerd ligt van de rest van Honduras, waar veel mensen afhankelijk zijn van zelfvoorzienende landbouw en visserij, is verlies van oogsten een regelrechte ramp, en zonder hulp van buitenaf wordt een enorme hongersnood verwacht. Vrachtschepen die normaal gesproken een paar keer per week nieuwe voorraden aanleveren in de wat grotere plaatsen, zoals Puerto Lempira, zijn al weken niet uitgevaren. Ook hier zijn basisproducten als rijst, bloem en eieren al bijna niet meer verkrijgbaar. Gelukkig is het sinds gisteren droog, en de eerste helikopters met hulpgoederen hebben al gevlogen. Naar verwachting varen ook de vrachtschepen vandaag of morgen uit.

Verschillende organisaties, waaronder MOPAWI, maar ook de nationale overheid en het Wereldvoedselprogramma van de VN bieden hulp met pakketten levensmiddelen. Het is nog de vraag hoe het verder zal gaan, er zijn vooral granen en zaden nodig, en, wanneer het water gedaald is, moet er opnieuw gezaaid worden. Tot de nieuwe oogst zijn veel mensen afhankelijk van spaartegoeden (in de Moskitia een te verwaarlozen factor) en hulp van buitenaf.

Sinds zaterdag zijn we weer in Puerto Lempira, en ik ben druk met het uitwerken van alle gegevens, een leuke maar tijdrovende klus. ´t Was de natste veldtrip ooit... ik zal wat foto´s uploaden ter illustratie.

Enerverend Veldwerk

visvangst in Ilaya

ruilhandel: vis voor rijst

gevangen haai

rijst drogen op koeienhuid

Met z´n zessen zijn we volop bezig gegevens te verzamelen. Om er in te komen en wat meer ´formele´ informatie ter achtergrond te hebben, zijn we begonnen in Puerto Lempira met o.a. de burgemeester, de goeverneur van het departement, een aantal organisaties die hier actief zijn, en andere ´interesante figuren´. Inmiddels zit ook de eerste veldtrip erop, en het is echt ongelooflijk wat er allemaal naar boven komt. We hebben een redelijk gestructureerde aanpak van groepsintervies: o.a. lokale leiders, vrouwen, kinderen, jongeren, dokters of verpleegkundigen (als die er zijn), ´gewone mensen´, educatief personeel, maar komen ook altijd onverwacht interessante personen tegen, zoals bijvoorbeeld kruidengenezers; natuurlijke geneeswijzen worden hier veel gebruikt. En horen veel verhalen over ´profeten´ die tot voor kort orkanen voorspelden of voorkwamen.

Een eerste algemene indruk is dat in dit gebied mensen gewend zijn aan jaarlijkse overstromingen, maar deze nemen de laatste jaren toe in aantal en impact, en daar is vrijwel niemand op voorbereid. Deze veldtrip was wel een van de meest enerverende voor mij, tot nu toe. In een een aantal dorpen is de situatie echt schrijnend. Ze liggen afgelegen, in een laag gebied en hebben in sommige gevallen al 4 overstromingen gehad dit jaar. Vrijwel alle rijst is verloren gegaan, de mensen eten het weinige wat ze verder nog hebben, vaak heel eenzijdig (wij moesten dus eten meenemen).

GOAL is hard bezig geweest om watertanks te plaatsen, omdat het vervuilde rivierwater (zowel drink- als badwater) voor veel ziektes zorgt. Het regent momenteel veel, dus water was geen probleem. Tenminste, qua consumptie. Met een deel van het team ben ik naar Ilaya geweest, een dorp vlak bij de Kaap Gracias a Dios, het uiterste puntje van Honduras, waar Columbus volgens de verhalen ooit voet aan land zette. Vanaf Klupki, het eerste dorp in de regio, is Ilaya vrijwel alleen te paard bereikbaar; wadend door water dat tot heuphoogte komt...

Qua natuur is het prachtig, we hebben apen gezien, vissers die hun vangst ruilen voor rijst, echt ongelooflijke ervaringen, maar de mensen wonen praktisch in het water. Het vee loopt er rond (en laat zijn vlaaien achter), je laarzen zijn soms niet hoog genoeg, en er zwemmen kinderen tussendoor... De lokale gezondheidscentra zijn niet altijd even goed uitgerust, soms is er zelfs geen antibiotica te vinden. Omdat vrijwel de hele zone in een laag gelegen gebied ligt (en de akkers steeds weer en meer onder water lopen), zijn er, behalve volksverhuizingen, weinig opties voor de lange termijn, ben ik bang.

´k Heb veel geleerd en heb een geweldig team: jonge, enthousiaste mensen, en 1 ongelooflijke grappenmaker die iedereen uit z´n slaap houdt.

Fotos Veldtrip V

Soms zijn de tegenstellingen groot: huizen met VHF radio (zie antenne) in Ilaya

in hetzelfde Ilaya: traditionele huisjes

de kliniek van Ilaya: ik word hier liever niet ziek

met collega Floraina op weg naar Klupki

Een van de cementen bruggen die GOAL heeft gebouwd: geen overbodige luxe

Foto´s Veldtrip IV

met collega Floraina voor de school in Ilaya

dubbele regenboog in de ochtend

vlot met palmtakken, gebruikt als dakbedekking

Kaap Gracias a Dios: het laatste puntje Honduras

de ´weg´ van Klupki naar Ilaya

Foto´s Veldtrip III

meisje met garnaal

het jongetje heeft koorts, onder zijn hoofddoek zit een kruidenmengsel ter genezing

veel jongetjes hebben geen kleren aan, deze heeft wel laarzen

interview op school in Promnitara

Interview bij de mensen thuis in Promnitara

Fotos Veldtrip II

Kerk met watertanks om regenwater op te vangen, Lakun ka

tijd voor ontspanning... :)

Aapjes kijken

ze zitten hoog, die apen

bonenplantage aan de rivier